माँ दुर्गा, शक्ती, संरक्षण आणि दुष्टतेविरुद्ध विजयाची प्रतीक म्हणून पूजनीय आहेत. त्यांना हिंदू धर्मात ‘दुर्गा’ म्हणून ओळखले जाते, ज्यांचा अर्थ “किल्ला” किंवा “विरोद्धावर विजय मिळवणारी”. माँ दुर्गा दिव्य मातेसमान असतात, जे आपल्या भक्तांच्या रक्षणासाठी आणि त्यांना योग्य मार्गावर नेण्यासाठी आपल्या शक्तीचा उपयोग करतात.
माँ दुर्गा आणि तिच्या कथा:
माँ दुर्गाच्या अनेक पौराणिक कथा आणि दंतकथा हिंदू पुराणांमध्ये आढळतात, ज्या तिच्या कर्तृत्व, शक्ती आणि त्याच्या शत्रूवर विजयाबद्दल बोलतात. एक विशेष कथा म्हणजे महिषासुरासोबतचा संघर्ष. महिषासुर हा एक राक्षस होता, जो देवतांचा पराभव करून स्वर्गावर राज्य करू इच्छित होता. माँ दुर्गाने त्याच्या समोर उभं राहून त्याला पराभूत केलं आणि त्याच्या दुष्टतेवर विजय मिळवला. या विजयाची गोष्ट दुर्गा पूजा दरम्यान नेहमी सांगितली जाते, कारण तिच्या या ऐतिहासिक विजयातून धर्म आणि सत्याचा विजय साजरा केला जातो.
दुर्गा आणि तिचे प्रतीक:
माँ दुर्गाच्या विविध प्रतीकांमध्ये शक्ती आणि संरक्षणाची भावना आहे. तिच्या कडे अनेक शस्त्रांचा संग्रह आहे, प्रत्येक शस्त्राचे एक विशिष्ट प्रतीकात्मक अर्थ आहे. तिच्या हातात असलेल्या वळणी, तलवार, भाल्यांद्वारे ती अधर्मावर आणि दुष्ट शक्तींवर विजय मिळवते. तिच्या स्वरूपात असलेल्या सिंहावर बसणे देखील तिच्या सामर्थ्याचे प्रतीक आहे, कारण सिंह शक्ती, साहस आणि प्रभुत्वाचा प्रतिनिधित्व करते. दुर्गा देवीची प्रतिमा प्रामुख्याने किल्ल्याच्या स्वरूपात असते, जो ती भक्तांची सुरक्षा करायला उभी असते.
दुर्गा पूजा आणि तिचे सण:
दुर्गा पूजा हे एक मोठे आणि रंगीबेरंगी हिंदू सण आहे, जे विशेषतः भारताच्या पश्चिम बंगाल, ओडिशा आणि उत्तर भारतात मोठ्या प्रमाणावर साजरे केले जाते. हा सण देवी दुर्गा या शक्तीच्या देवीच्या पूजेचा उत्सव आहे, जो प्रमुखत: आश्विन महिन्यात (सप्टेंबर-ऑक्टोबर) होतो. दुर्गा पूजा म्हणजे निसर्गाच्या सर्व शक्यता आणि शक्तींचा उत्सव. या दिवशी देवी दुर्गाच्या मूर्तींची स्थापना केली जाते आणि विविध धार्मिक कार्यक्रम, भजन, काव्य वाचन, आणि नृत्य प्रस्तुत केले जातात. देवीच्या रूपात त्यांचं स्वागत करण्यासाठी श्रद्धालु विविध रिती आणि परंपरांचे पालन करतात.
महिषासुर मर्दिनी:
महिषासुर मर्दिनी हा माँ दुर्गेचा एक अत्यंत प्रसिद्ध रूप आहे. महिषासुर, जो एक राक्षस राजा होता, त्याने देवतांचा पराभव केला होता आणि पृथ्वीवर अत्याचार सुरू केले होते. त्याच्या वाईट वर्तणुकीला थांबवण्यासाठी देवी दुर्गा अस्तित्वात आल्या. त्या महिषासुराशी एक दीर्घ युद्ध करतात आणि त्याला पराभूत करतात. ह्या कथा देवी दुर्गाच्या शक्तीला आणि सत्याच्या विजयाला दर्शवितात.
शक्ति स्वरूप:
दुर्गा देवीचे एक महत्त्वपूर्ण रूप म्हणजे शक्ती किंवा आदिशक्ती. हिंदू धर्मात ‘शक्ति’ या शब्दाचा अर्थ अत्यधिक सामर्थ्य, शक्ती आणि ऊर्जेचा स्रोत आहे. माँ दुर्गा ही देवी आहे जी या शक्तीचे स्रोत आणि प्रतीक आहे. तिच्या शक्तीचा वापर ती सर्व जगाच्या रक्षणासाठी करते. तिच्या रूपात एक शाश्वत, अनंत शक्ती आहे जी नष्ट होणार्या कोणत्याही दुष्ट शक्तीला पराजित करते.
दुर्गा पूजा आणि मानसिक शांती:
दुर्गा पूजा केवळ एक धार्मिक उत्सव नसून, ती मानसिक शांती आणि आध्यात्मिक उन्नतीसाठी देखील एक महत्त्वाचा योग आहे. या सणामध्ये भक्त त्यांच्यातील दुष्टता, राग, द्वेष आणि अज्ञानाचे नाश करून देवीच्या दिव्य आशीर्वादाने शांती मिळवण्याचा प्रयत्न करतात. एक दिव्य शक्ती म्हणून, माँ दुर्गा आपल्या भक्तांना जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात रक्षण, मार्गदर्शन आणि आशीर्वाद देतात.
माँ दुर्गा हे अत्यंत महत्त्वाचे आणि पवित्र व्यक्तिमत्व आहेत, ज्यांना आपली शक्ती आणि दिव्यता भक्तांसाठी समर्पित केली आहे. ती आपल्या भक्तांच्या सर्व प्रकारच्या संकटांवर विजय मिळवून त्यांना योग्य मार्गावर नेते. त्यांची पूजा, त्यांच्या विविध रूपांतील दर्शन, आणि त्यांचा प्रभाव हिंदू धर्मात अनमोल मानला जातो.
